เมาส์ (Maus) หนังสือการ์ตูนรางวัลพูลิตเซอร์เรื่องแรก
อาร์ต สปีเกิลแมน (Art Spiegelman) นักเขียนการ์ตูนประสบความสำเร็จด้วยการคว้ารางวัลพูลิตเซอร์ในปี 1992 จากหนังสือการ์ตูนเรื่อง เมาส์ : เรื่องราวของผู้รอดชีวิต (Maus : A Survivor’s Tale) ซึ่งเป็นครั้งแรกที่หนังสือการ์ตูนได้รับรางวัลอันทรงเกียรตินี้
รางวัลพูลิตเซอร์เป็นรางวัลแห่งเกียรติภูมิที่ยอมรับกันทั่วไป ที่มอบให้กับวงการหนังสือพิมพ์และวรรณกรรมของสหรัฐอเมริกา
ผู้ได้รับรางวัลจะได้รับเกียรติบัตรและเงินรางวัล 10,000 ดอลล่าร์ แต่เกียรติยศที่ยิ่งใหญ่กว่าคือการเป็นที่ยอมรับในวงกว้าง ทั้งในวงการสื่อสิ่งพิมพ์และวรรณกรรมของสหรัฐอเมริกาและทั่วโลก
เมาส์ : เรื่องราวของผู้รอดชีวิต พิมพ์เล่มแรกในปี 1986 ได้สร้างความสนใจให้กับวงการการ์ตูนไม่น้อย หนังสือเล่มนี้เป็นเรื่องของการทำลายล้างเผ่าพันธุ์ของเยอรมันในสงครามโลกครั้งที่สอง และพูดถึงความสัมพันธ์ระหว่างสปีเกิลแมนกับพ่อของเขา ซึ่งเป็นผู้รอดชีวิตจากค่ายเอาช์วิทช์ หนังสือเล่มนี้เป็นการแสดงให้เห็นว่าหนังสือการ์ตูนสามารถนำเสนอเรื่องที่ซับซ้อนอย่างการทำลายล้างเผ่าพันธุ์และบันทึกชีวประวัติส่วนตัวได้ และให้ความรู้สึกได้มากเท่าๆ กับการชมภาพยนตร์
เมาส์ ประสบความสำเร็จทั้งด้านการตลาดและจากนักวิจารณ์ และเล่มที่ 2 ตีพิมพ์ออกมาในปี 1991 ทั้งสองเล่มนี้ทำให้ศิลปินผู้ประพันธ์ได้รับรางวัลพูลิตเซอร์ในปีถัดมา
เรื่องนี้เคยพิมพ์เป็นตอนๆ ในนิตยสารการ์ตูนชื่อ RAW ในช่วงปี 1980-1991 ก่อนที่จะรวบรวมพิมพ์เป็นเล่ม สปีเกิลแมนเป็นบรรณาธิการนิตยสารการ์ตูน RAW ซึ่งเขาและภรรยาร่วมกันก่อตั้ง นิตยสารฉบับนี้ได้ชื่อว่าเป็นนิตยสารการ์ตูนแนว “ก้าวหน้า” หรือกระแสทางเลือก และเป็นสนามให้นักวาดการ์ตูนใช้สร้างสรรค์งานในลักษณะเดียวกันนี้ด้วย
Maus เป็นภาษาเยอรมันแปลว่าหนู เป็นเรื่องราวที่มีพลังในการนำเสนอ น่าตื่นเต้น มีความเศร้าและแฝงด้วยความรักของครอบครัว ความกลัวจะค่อยๆ ไหลซึมผ่านไปอย่างช้าๆ เมื่อตัวละครต้องดิ้นรนเพื่อที่จะมีชีวิตรอดอยู่บนโลกที่เต็มไปด้วยความเกลียดชังและการดูหมิ่นดูแคลน
สปีเกิลแมนใช้ภาพเล่าเรื่องได้อย่างมีพลัง เขาสร้างตัวละครเป็นภาพสัตว์ต่างๆ แทนมนุษย์ต่างเชื้อชาติกัน เช่น ชาวยิวเป็นหนู เยอรมันเป็นแมว ชาวโปแลนด์เป็นหมู อเมริกันเป็นสุนัข รัสเซียเป็นหมี ฝรั่งเศสเป็นกบ อังกฤษเป็นปลา เป็นต้น เรื่องนี้แบ่งออกเป็น 2 ภาค ภาคแรกเล่าถึงชีวิตชาวยิวในสงครามโลกครั้งที่สองจนกระทั่งพ่อถูกจับเข้าค่ายกักกัน ส่วนภาคสองเป็นเหตุการณ์ในค่ายกักกันจนกระทั่งสิ้นสุดสงคราม และพ่อของเขาอพยพมาอยู่อเมริกาในเวลาต่อมา การเล่าเรื่องเป็นการสัมภาษณ์พ่อของเขาถึงเหตุการณ์ในอดีตสลับกับปัจจุบัน พร้อมๆ กันนี้ก็จะแทรกความผูกพันระหว่างพ่อกับลูกเอาไว้ด้วย
เมาส์ ได้รับรางวัลพูลิตเซอร์สาขาพิเศษ (Special Pulitzer Price) ในปี 1992 ซึ่งไม่เคยปรากฏว่ามีวรรณกรรมเรื่องใดที่เสนอในรูปแบบการ์ตูนแล้วได้รับรางวัลนี้ ทำให้ชื่อของอาร์ต สปีเกิลแมนเป็นที่รู้จักกันทั่วไป และ “หนังสือการ์ตูน” ก็ได้รับการยอมรับจากนักวิจารณ์และสาธารณชนว่าเป็นวิธีนำเสนออีกรูปแบบหนึ่งของวรรณกรรม และทำให้นักวิจารณ์พูดได้อย่างเต็มปากเต็มคำว่า “หนังสือการ์ตูนไม่ใช่แค่สำหรับเด็กๆ อีกต่อไปแล้ว“ เพราะรางวัลพูลิตเซอร์มีสถานะเทียบได้กับรางวัลโนเบลทางด้านวารสารศาสตร์ของสหรัฐอเมริกา ที่หนังสือเล่มนี้ได้รับ ย่อมแสดงให้เห็นว่า หนังสือเล่มนี้ทรงคุณค่าอย่างปราศจากข้อกังขา
บทความโดย ถิรนันท์ อนวัชศิริวงศ์
ศูนย์วิจัยและพัฒนานวัตกรรมการอ่าน
Comentarios